31 MART SOYQIRIMI
Son iki əsrdə Qafqazda Azərbaycanlılara qarşı məqsədyönlü şəkildə
həyata keçirilmiş etnik təmizləmə və soyqırımı siyasəti nəticəsində xalqımız
ağır məhrumiyyətlərə və məşəqqətlərə məruz qalmışdır. Mərhələ-mərhələ gücləndirilən
belə qeyri insani siyasət nəticəsində Azərbaycanlılar indi Ermənistan
adlandırılan ərazidən min illər boyu yaşadıqları tarixi etnik torpaqlarından
didərgin salınaraq kütləvi qətl və qırğınlara məruz qalmış, xalqımıza məxsus
minlərlə tarixi mədəni abidə və yaşayış məskəni dağıdılıb viran edilmişdir.
XX əsrin əvvəllərində ermənilər təkcə bu gün Ermənistan
adlanan ərazi deyil, Bakı quberniyasının Bakı, Şamaxı Quba şəhəri, Göyçay qəzalarında,
Qarabağda, Zəngəzurda, Naxçıvanda da vaxtaşırı xalqımıza qarşı qırğınlar,
talanlar, yanğınlar, terror və digər zorakılıq aktları həyata keçirmişlər. Erməni
faşistləri bu ərazilərdə on minlərlə dinc azərbaycanlı əhalini - qadını, uşağı,
qocanı yalnız milli mənsubiyyətlərinə görə vəhşicəsinə qətlə yetirmiş, yaşayış
yerlərini talan edərək yandırıb viran qoymuş, xalqımızın milli mədəniyyət abidələrini,
məscidləri dağıtmış və yandırmışlar.
XIX əsrin əvvəllərindən başlayaraq ermənilər tarixi Azərbaycan
torpaqlarında kütləvi şəkildə məskunlaşdırılmağa başlamış, azərbaycanlılar öz qədim
torpaqlarından, ata-baba yurdlarından qovulmuş, onların deportasiyası prosesi məqsədyönlü
şəkildə həyata keçirilmişdir.
Tarixin hələ tam açılmamış səhifələrindən biri olan bu
soyqırım hadisəsi xalqımıza qarşı dəfələrlə törədilmiş kütləvi qətl kimi qiymətləndirilməlidir.
Tarixi faktlar təsdiq edir ki, son iki əsrdə azərbaycanlılara qarşı məqsədyönlü
şəkildə həyata keçirilmiş bu soyqırım siyasəti nəticəsində soydaşlarımız qədim
Azərbaycan torpağı olan, indi Ermənistan adlandırılan öz doğma torpaqlarından
didərgin salınmışlar.
1918-ci ildə Bakıda və Azərbaycanın digər bölgələrində ermənilərin
törətdikləri qırğınlardan 85 il ötməsinə baxmayaraq, bu vəhşiliklər xalqın qan
yaddaşında əbədi iz buraxmışdır. Ötən əsrin əvvəllərindən başlayaraq ermənilərin
azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdikləri aramsız soyqırım və deportasiya
siyasəti 1918-1920-ci illərdə xüsusən genişlənmiş və Azərbaycan xalqının yer
üzündən tam silmək kimi iyrənc niyyətlərini bütün çılpaqlığı ilə üzə
çıxarmışdır. Həmin illərdə ermənilərin Azərbaycanda törətdikləri milli qırğın
haqqında bizə çatan tarixi sənədlərdəki faktlar Şamaxıda, Qubada, Muğanda, Zəngəzur
qəzasında, Qarabağda, Irəvan quberniyasında və ölkənin digər ərazilərində azərbaycanlıların
amansızlıqla qətlə yetirildiyini, şəhər və kəndlərı talan edilərək
dağıdıldığını sübut edir.
Azərbaycanın ayrı-ayn bölgələrində olduğu kimi, Bakıda da həmin
illərdə azərbaycanlıların soyqırımı həyata keçirilmiş və şəhər erməni silahlı dəstələri
tərəfindən dağıdılmışdır. 1918-ci ilin mart ayının son üç günündə təkcə Bakıda
otuz mindən çox əhalini erməni vəhşiləri xüsusi amansızlıqla qətlə yetirmişlər.
Mart qırğınları haqqında müstəqil tədqiqatçı Kulqe yazır: «Ermənilər musəlman əhalisini
işgəncələrlə öldürür, şəmşirlərlə parçalayır, süngü ilə dəlik-deşik edir, körpə
uşaqları süngüyə keçirir, cəsədlərin burun, qulaq və başlarını kəsir, evlərə od
vurub, sakinlər qarışıq yandırır, qadınları soyundurur və saçlarını bir-birinə
bağlayaraq tüfəngin qundağı ilə ölüncəyə qədər döyürdülər».
Ötən əsrdə dörd dəfə - 1905-1906, 1918-1920, 1948-1953 və
1988-1989-cu illərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırım və
deportasiya siyasəti bu gün özünü Dağlıq Qarabağla bağlı məlum hadisələrdə
büruzə verir, həm də onu göstərir ki, ermənilərin xalqımıza olan tarixi münasibəti
dəyişməyib. Ancaq Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə möhkəmlənən mövqeyi və real
beynəlxalq vəziyyət ötən əsrdən təmamilə fərqli olduğuna görə yəqin ki, Ermənistan-Azərbaycan
münaqişəsinin ədalətli həlli, erməni işğalçılarının torpaqlarımızdan
çıxrılması, daşnak ideyalarının davamçılarının yerində oturdulması mümkün
olacaqdır.
Əvvəlcədən qurulmuş plana görə daşnak-bolşevik qoşunu
Şamaxını işğal etdikdən sonra Quba qəzasına daxil olmalı idi. S.Şaumyan Cənubi
Qafqazda böyük Ermənistan dövləti yaratmaq üçün bütün imkanlardan istifadə
edirdi ki, təki Azərbaycan deyilən dövlət yaranmasın.
1918-ci ilin yazında Bakı şəhərində və Azərbaycan qəzalarında
daşnak-bolşevik birləşmələrinin türk müsəlman əhalisinə qarşı törətdikləri vəhşiliklər
istər hüquqi baxımdan, istərsə də siyası cəhətdən soyqırım kimi qiymətləndirilməlidir.
Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş bütün soyqırım faciələrini
qeyd etmək məqsədilə mərhum prezident Heydər Əliyevin 27 mart 1998-ci il «31
mart Azərbaycanlıların Soyqırımı haqqında» fərmanı ilə 31 mart Azərbaycanlıların
Soyqırım günü elan edilmişdir.
Fərmanda deyilir: «Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş bütün
soyqırım faciələrini qeyd etmək məqsədilə qərara alıram:
1. 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı günü elan edilsin.
2. Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə tövsiyə
olunsun ki, azərbaycanlıların soyqırımı ilə bağlı hadisələrə həsr olunmuş
xüsusi sessiyanın keçirilməsi məsələsinə baxılsın.»
Xalqımıza qarşı 1918-ci ildə törədilən mart soyqırımı kimi
faciəli bir tariximizin sovet tarixşünaslığında saxtalaşdırılması və ört-basdır
edilməsini təkcə tarixi bir anın unudulması kimi qəbul etmək olmaz. Mart hadisələrinin
saxtalaşdırılması xalqımıza qarşı tarixən düşmən münasibət bəsləyən erməni xislətinin
gizlədilməsi oldu. Bu isə özlüyündə XX əsr tariximizdə yeni-yeni canlı səhifələrin
açılmasına gətirib çıxarmışdır.
1998-ci ildən bəri respublikamızda 31 mart hər il Azərbaycanlıların
soyqırımı günü kimi dövlət səviyyəsində qeyd edilir. Bu hadisələri, onların dərslərini
unutmağa haqqımız yoxdur.»
|