Yeni İl
Bayramı — dünyanın müxtəlif xalqları üçün ənənəvi bayrama çevrildiyi kimi, Azərbaycanda
da insanların məişətinə daxil olub. Bəzi fərziyyələrə görə Yeni ili ilk dəfə qədim
çinlilər qeyd ediblər. Digər mənbələrdə bu, qədim germanlar və romalıların adı
ilə bağlanır. Başqa bir mənbə isə ənənənin Mesopotamiyada yarandığını sübut etməyə
cəhd edir
Bu bayramın
yaranmasının azı 25 əsrlik tarixi var. İlin dəyişməsini bayram etmək adəti ilk
dəfə qədim Mesopotamiyada yaranıb. Tarixçi alimlərin fikrincə, məhz həmin dövrdə
burada Yeni ilin gəlişi ilk dəfə bayram edilib..
Dünyanın hər
yerində bütün insanlar Yeni ili eyni ümidlərlə — xoş möcüzələr, yeni uğurlar,
xoşbəxtlik arzusuyla gözləsələr də bayramı hərə öz adət-ənənəsinə uyğun
qarşılayır. Avropa ölkəsi olan Fransada Şaxta baba Per Noel — yəni Noel ata
adlanır. O, Yeni il gecəsi gəlir və evin balaca sakinlərinin başmağına hədiyyələr
qoyur.
Yeni ildə
İsveçrədə insanlar bir-birinə şam hədiyyə edirlər ki, bu da dostluğun və
sevincin rəmzidir. Bayram axşamı isə ailə başçısı — ata zibil atmaq bəhanəsilə
evdən çıxır və Yul Tomten (Şaxta baba) obrazında qayıdır və uşaqlara hədiyyələr
paylayır.
İtaliyada
yeni ildə uşaqların Şaxta babaları yox,
Şaxta nənələri var. Onun adı Befan nənədir. Bu ölkədə Yeni ili bərkdən
qışqıraraq qarşılamaq adəti var. Əgər Yeni il bayramı ərəfəsində təsadüfən bəzi
Neapol küçələrindən keçsəniz ehtiyatlı olun. Çünki pəncərələrdən atılan köhnə
ev əşyalarına hədəf ola bilərsiniz.
Böyük
Britaniyada bayram günü evdə ideal təmizlik və qanun-qayda hökm sürməlidir. Gecə
düşərkən ailənin başçısı illərin yerdəyişməsi üçün evin bütün qapılarını geniş
açır. Daha sonra qapı bağlanır və evə ilk gələcək qonaq həyəcan və səbirsizliklə
gözlənilir. İnanca görə ilin necə keçəcəyi içəri girən adamın görkəmindən çox
asılıdır.
Yeni ildə
İslandiyada kiçiklər öz valideynlərini xeyli təəccübləndirirlər. Bu balaca
çoxbilmişlər Şaxta babanın onlara göz qoymasından ehtiyatlanaraq özlərini yaxşı
aparır, dəcəllik etmirlər.
Almanlar
Yeni il gecəsi saat 12-ni vurarkən ovuclarında metal pul sıxaraq tullanırlar.
İnanırlar ki, bunu etsələr yeni il daha bərəkətli olacaq.
Finlandiyada
Yeni il süfrəsi gavalı kiseli və düyü sıyığı olmadan təsəvvür edilmir. Bayramın
əsas qəhrəmanı isə fin Şaxta baba — Youlupukkidir.
İspaniyada
bayram günü hamı şəhərin mərkəzi meydanına axışır. Üzüm yeməyə. Hər kəs müəyyən
vaxt ərzində 12 salxım üzüm yeməlidir. Bayram axşamı küçələrdə müxtəlif tələlər
qurulur. Bu onun üçündür ki, pis qüvvələr köhnə ildə ilişib qalsın.
Avstriyada
hələ qədimlərdən Yeni il bayramının xeyirxah obrazları bacatəmizləyən və
donuzdur. Yeni il Avstriyada çox şən keçir, insanlar yeni il gecəsini kücələrdə
şənlənməklə və karnavallarla keçirirlər.
Yeni il
Rusiyada ən çox sevilən bayramdır. Uşaqlar yeni ildən hədiyyələr, böyüklər isə
səadət, xoşbəxtlik gözləyir. Bu ənənənin əsası 300 il bundan əvvəl Birinci
Pyotrun əmri ilə qoyulub.
Braziliyada
Yeni il toplardan atılan atəşlərlə qarşılanır.
Yaponiyada
bayram günü budda məbədlərindəki bürünc zənglər 108 dəfə çalınır
Çində də
bayram günü böyük səs-küy və atəşfəşanlıqla keçir.
Bəzədilmiş küknar ağacı
Yeni ilin
şam ağacı haqqında ilk yazılı məlumat XVI əsrə təsadüf edir. Həmin mənbələrə
görə, o vaxt alman şəhəri olan Strasburqda Yeni il gecəsi həm kasıb, həm də
adlı-sanlı zadəgan ailələrində küknar ağacları rəngli kağızlar, meyvələr və
şirniyyatla bəzədilirmiş. Vaxt keçdikcə bu adət bütün Avropaya yayılır. Yeni
dünyaya — Amerikaya yolkanı burada məskunlaşan almanlar gətiriblər. 1851-ci ildə
burada ilk dəfə təntənəli şəkildə yolka fənərlərinin yandırılması mərasimi
keçirilib. O vaxtdan hər il Yeni il bayramında Ağ evin qarşısında bu mərasim
keçirilir. Beləcə şam ağacı bütün dünyada məşhurlaşıb.
|